Article

Oog in oog met Leon De Winter

Aan de hand van een analyse van Leon de Winters optreden in Oog in Oog wordt in dit artikel bekeken hoe De Winter de media gebruikt om zich te profileren en zijn werk te vermarkten.

Roeline Machiels

Published date

06/06/2016 - 16:53

Courses

Populaire cultuur en celebrities

Copyright

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Read time

9 minutes

Leon de Winter is een Nederlandse beststellerauteur, die in 1976 zijn literaire debuut maakte met de verhalenbundel ‘Over de leegte in de wereld’. et de verfilming van zijn roman De hemel van Hollywood (1997), maakte De Winter nogmaals de stap richting de filmindustrie. Eerder studeerde hij al aan de filmacademie, die hij zonder diploma verliet. In de tijd van de verfilming startte hij tevens het filmbedrijf Pleswin Entertainment Group samen met Eric Pleskow in Hollywood. Na een gestopte financiering, werd het bedrijf opgedoekt en keerde de schrijver terug naar Nederland. Hier ontwikkelde hij zich als publicist en talkshowgast. Sindsdien schrijft hij ook regelmatig opinieartikelen in de dagbladen De Telegraaf en Die Welt en in de tijdschriften Elsevier en Der Spiegel. In 2005 ontving De Winter de Buber-Rosenzweig-Medaille voor zijn strijd tegen antisemitisme en racisme. (De Bezige Bij, 2016)

Back to top

Op 31 maart 2013 schoof Leon de Winter aan bij het programma ‘Oog in oog’ van de KRO. (Oog In Oog, 2016) In het programma ontvangt Sven Kockelmann wekelijks een prominente gast uit binnen- of buitenland. De gasten zijn afkomstig uit de politiek, advocatuur, zakenleven of de mediawereld en worden scherp ondervraagd tijdens een live interviewgesprek. (KRO-NCRV, 2016) De reden waarom ik voor dDit televisiefragment heb gekozen as object van dit essay, is dat is, omdat het de meerdere dimensies van een auteur in de moderne media en cultuur duidelijk illustreert.

Allereerst laat het fragment De Winter zien als mediagenieke auteur, zoals gedefinieerd in de theorie van Joe Moran (2006, pp. 324-329). Deze term houdt in dat het auteurschap niet alleen meer gaat om het schrijven van boeken, maar ook om boeklanceringen, signeersessies en interviews. Boeken worden tegenwoordig verkocht via de massa media en dat benodigd veel publiciteit. Het is een vorm van het vermarkten van een boek, waarbij de auteur wordt ingezet als verkoper. Uitgevers hebben gemerkt dat de vormen van publiciteit gericht op de auteur, tv-optredens, krantenartikelen en radio-interviews, effectiever zijn dan betaalde advertenties.

Gezien het feit dat De Winter als schrijver zijnde überhaupt al een interview geeft over zijn persoonlijke leven, maakt dat hem een mediagenieke auteur.Toch komt het publiciteitsaspect hiervan sterk naar voren doordat het televisiefragment begint met het aanhalen van De Winters toentertijd meest recente boek VSV, dat als bruggetje dient naar een onderwerp dat betrekking heeft op zijn persoonlijke uitspraken. Vervolgens komt het boek, een kwartier in het interview, ook nog inhoudelijk aan bod. (Oog In Oog, 2016) Het interview een marketingtool om zijn nieuwe boek aan te prijzen.

Naast dat De Winter een mediagenieke auteur, ook kan hij tevens een literaire celebrity worden genoemd. Volgens Turner (2004) is een persoon een celebrity wanneer deze breed wordt uitgemeten in de media en het privé leven van die persoon interessanter is geworden dan zijn of haar professionele leven. In het interview bij het programma ‘Oog In Oog’ t jn opinie veelv aan bod Daarnaast doet de schrijver aan dezelfde systematische structuren als alle andere celebrities: concurreren om plaats in kranten, televisieshows etc. (Moran, 2006)

Echter zit e een klein verschil tussen een literaire celebrity en een ander soort celebrity. De teksten van een literaire celebrity zijn gedeeltelijk verantwoordelijk in het produceren van de celebrity. De literaire celebrity is gedeeltelijk ontstaan vanuit het eigen oeuvre, omdat dit kruist met andere vormen van publiciteit. (Moran, 2006) Zo komt er bij De Winter een bepaalde thematiek met regelmaat terug. De schrijver heeft enkele boeken gepend met als onderwerp het Jodendom, en strijd zowel publiekelijk als privé tegen antisemitisme. lenAls Jood zijnde, wekt De Winter hiermee een interesse in zijn ‘persoon’ naast zijn werk. In het televisiefragment wordt dit persoonlijke aspect van de schrijver meerdere malen aangehaald, mede doordat hij het zelf zo’n groot onderdeel van zijn celebrity-zijn heeft gemaakt.

Binnen het fenomeen ‘celebrity’ neemt de literaire celebrity een bijzondere positie in. Volgens Franssen (2010) zijn er enkele aspecten van het auteurschap en het celebrity-zijn die elkaar tegenspreken. Allereerst is het literaire auteurschap verbonden aan de ‘anti-economische logica’. Deze houding behoort tot het conventionele discours op literair auteurschap. Deze houding houdt in dat men gelooft dat auteurs zichzelf moeten distantiëren van commercieel succes en een breed publiek. een celebity status onstaat juist door een commercieel aspect. Volgens de conventionele houding zou De Winter als auteur dit televisieoptreden niet moeten doen, en al helemaal niet moeten gebruiken voor marketingdoeleinden.

Het tweede aspect stelt dat een auteur erg ‘onzelfzuchtig’ moet zijn. Zij behoren hun persoonlijkheid uit te wissen voor het literaire werk. Een literair stuk is een werk op zichzelf volgens de traditionele gedachtegang, waarbij de persoonlijkheid van de auteur tijdens het interpreteren buiten beschouwing moet worden gelaten.erwijl de persoonlijkheid van een celebrity juist cruciaal is voor het begrijpen van de werking van bekendheid. (Franssen, 2010) In het fragment van ‘Oog in oog’ wordt het boek VSV besproken, en interpreteert Kockelmann het personage ‘Leon de Winter’ uit het boek als de daadwerkelijke auteur. Hij behandelt De Winter hier als celebrity, een persoon die niet los staat van zijn werk en wiens persoonlijkheid nodig is om het werk te begrijpen. Op dit punt heeft De Winter zelf een traditionele houding. (Oog In Oog, 2016)

“Nu verwart u dat personage, dat in het boek heel toevallig Leon de Winter heet, met mij. (…) (red. het personage is gescheiden van Jessica Durlacher in het boek) Dat is niet echt waar. Dus dan had u al kunnen denken ‘kennelijk speelt hij een spelletje met de werkelijkheid’ (…) Ik voel mij op die manier, zoals in het boek, helemaal niet beschreven zoals ik in werkelijkheid ben” (Oog In Oog, 2016)

De Winter ziet zijn werk wel degelijk los van zijn persoonlijkheid. Zo sterk zelfs dat hij in een boek een personage, tevens auteur is, dezelfde naam kan laten dragen en toch kan stellen dat dit absoluut los staat van hemzelf. En dat men het tevens niet moet interpreteren als de ‘werkelijkheid’.

Het derde aspect stelt dat een auteur moet streven naar innovatie, terwijl een celebrity geassocieerd wordt met herhaling. Hierbij wordt innovatie gezien als een bijdrage aan het culturele goed, terwijl herhaling wordt gezien als een vergroting van de commerciële waarde. Wat immers eerder werkte, zal vast weer werken. (Franssen, 2010) het fragment kan er niet worden gesteld of de schrijver innovatief te werk gaat. Echter komt er wel duidelijk naar voren dat De Winter een thematiek heeft die vaak terugkomt, zowel in zijn boeken als andere tekstuele werken, en ook in overige publieke uitingen. Zoals al eerder genoemd beslaat een deel van zijn oeuvre de onderwerpen Jodendom en antisemitisme.

Back to top

Een ander fenomeen dat zich voordoet binnen dit fragment, is de ‘dramatization’ van televisie. Uit angst om saai te zijn, proberen talkshow presentatoren een conflict te creëren en doen dit door bijvoorbeeld de geinterviewde te confronteren met roddels over henzelf. (Bourdieu, 1998) Dit principe zorgt voor sensatie. Binnen het interview met Kockelmann en De Winter kan gesteld worden dat er sprake is van het model van ‘The language game’ berust op een conflict tussen een ‘good guy’ en ‘bad guy’, waarbij de ‘bad guy’ zich moet verantwoorden. In interviews berust dit conflict vaak op roddels en speculaties, maar ook op daadwerkelijke acties van de geinterviewde. Echteroorloofd een interview wordt vaak vastgesteld wat er wordt besproken. Het model kan dus ook worden ingezet vanuit de geinterviewde om roddels de kop in te drukken. Voor een interview gebaseerd op dit model heeft een programma een zogenaamde 'good guest' nodig. Dit zijn fijne praters die geen problemen zullen veroorzaken op het moment van spanning. ( (Bourdieu, 1998)

De rolverdeling van 'good guy' en 'bad guy' wordt in het intro al duidelijk gemaakte vraagt luidt ‘Hoe oprecht in Leon de Winter echt?’Er wordt dus al geïmpliceerd dat De Winter ook wel eens niet oprecht kan zijn. Oprechtheid en authenticiteit staat hoog in het vaandel in de media cultuur en ook binnen sociale context. Vervolgens wordt hij gedurende het interview geconfronteerd met eerder gedane uitspraken, zoals ‘Badr Hari zou een parel voor de samenleving kunnen zijn’. Kockelmann confronteert hem door te vragen waarom De Winter het voor die man op zou nemen, aangezien hij wordt verdacht voor poging tot doodslag. Hier hangt de presentator een sterk waardeoordeel aan, waarmee hij laat blijken dat de uitspraak van De Winter eigenlijk niet kan. De schrijver krijgt hierbij de kans om zijn eerdere uitspraak te nuanceren en uit te leggen.

Hetzelfde komt naar voren wanneer ze spreken over een actie van De Winter, wat het aanvragen van het schrappen van een passage in een interview betrof. Echter ging het niet om een interview van de schrijver zelf, maar om een van een vriend van hem. Dit passeert in het interview niet slechts als een onverschillige vraag, maar echt als een confrontatie. Dit blijkt uit de intonatie en de strenge woorden van Kockelmann; ‘Waar bemoeit u zich mee?’. De presentator hangt een negatieve waarde aan de actie door zijn woordgebruik. Hiermee wordt nogmaals duidelijk dat de ‘bad guy’ in dit interview De Winter is en Kockelmann de ‘good guy’ is die hem op het matje roept.

Back to top

Uit deze casus blijkt wel dat Leon de Winter een geslepen mediagenieke auteur is. Hij weet de media in te zetten voor het vermarkten van zijn werk, maar ook voor de profilering van zichzelf en voor het beheren van zijn imago. Hij past hiermee dan wel niet in het complete traditionele gedachtengoed over auteurschap, maar De Winter kan zich in ieder geval goed redden in de huidige media cultuur. En dat is voor auteurs dezer dagen ook erg waardevol.

Back to top